Documenteren: de kunst van het reflecteren

Voor het eerste project TOEVAL GEZOCHT in 2007 toonden 200 kunstenaars uit Noord-Holland belangstelling. Daarom organiseerde het Centrum Beeldende Kunst Noord-Holland samen met TOEVAL GEZOCHT twee jaar later een conferentie speciaal voor de kunstenaars uit dit gebied. De focus ligt op het documenteren. Welke rol speelt documenteren en reflecteren in de praktijk van een kunstenaar? En welke rol speelt dit in het werken met jonge kinderen?

Het is vijf september 2000. Dominique Panhuysen heeft achteloos, zonder nadenken, een bol rode wol in haar huiskamer achtergelaten, zoals je wel eens vaker iets ergens zomaar achterlaat. Als ze even later de ruimte opnieuw binnenkomt, betreedt ze een universum dat in niets meer lijkt op de haar zo bekende huiskamer, háár kamer van even daarvoor.
Kunstenaar Dominique Panhuysen opent de middag met een presentatie van haar project Borisdingen 1993-2007. In dit project heeft Dominique haar zoon Boris vanaf zijn geboorte als moeder én als kunstenaar/ fotograaf gevolgd tot het moment dat Boris in 2007 aangeeft dat hij niet meer gefotografeerd wil worden. Zij heeft vastgelegd hoe hij zijn wereld betekenis en vorm gaf en fotografeerde ‘resten’ van zijn spel. In haar voordracht toont zij middels haar vele honderden foto’s haar opvatting als kunstenaar en fotograaf. In een poëtische lezing, rijk geïllustreerd door zorgvuldig uitgekozen fotoreeksen, maakt zij ons deelgenoot van het spel, het maak- en ontdekproces en de beelden van haar zoon Boris, en vertelt zij tegelijkertijd over het fotograferen, de lichtinval, de verstilling en de nieuwe werkelijkheden die foto’s met zich mee kunnen brengen.

Annemieke Huisingh en Eva Klee geven vervolgens een presentatie over de werkwijze van TOEVAL GEZOCHT en hoe zij de rol van de kunst en de kunstenaar hierin zien. Zij beschrijven het jonge kind vanaf zijn geboorte vol potenties en mogelijkheden, als een competent wezen dat de tijd en de ruimte moet krijgen om te experimenteren, hypotheses te vormen, op onderzoek uit te gaan en nieuwe vindingen te doen. Kinderen zijn als het ware kunstenaars en wetenschappers in de dop. Net als een kunstenaar kan een kind makkelijk het ‘niet weten’ ingaan. Een kind is van nature nieuwsgierig en onbevangen, experimenteert, en accepteert het onverwachte als een kans op nieuwe mogelijkheden. Een kunstenaar zet deze kwaliteiten vaak als bewust gekozen strategie in. TOEVAL GEZOCHT onderzoekt de ‘kunstenaarskwaliteiten’ van jonge kinderen en zoekt naar manieren om hun creatieve vermogens te versterken.

Jeanine Aalfs, Hamid El Kanbouhi en Floor Max waren in 2007 als kunstenaar werkzaam binnen drie van de vijftien projecten van TOEVAL GEZOCHT. Floor Max werkte ook in het erop volgende schooljaar 2008/2009  als kunstenaar in één van de acht projecten van TOEVAL GEZOCHT. Zij probeerde samen met twee leerkrachten de TOEVAL GEZOCHT-werkwijze alledaagser te maken. De drie kunstenaars presenteerden hun ervaringen in de ateliers in drie verschillende middagpresentaties, waarbij ze ieder aan de hand van fotomateriaal en teksten laten zien welke rol het documenteren voor hen heeft gespeeld.

Aan deze conferentie namen 40 kunstenaars deel.