Het project­bureau van Toe­val Ge­zocht ini­ti­eert, or­ga­ni­seert en on­der­steunt re­gio­na­le net­werk­groe­pen, een lan­de­lij­ke the­orie­groep, ten­toon­stel­ling­en, con­cer­ten en con­fe­ren­ties.

Uitgangspunt

Deze eerste les gaan we in de klas van juf Iet op zoek naar bijzondere klanken. 
muziekdocent Iris heeft haar hoorn meegenomen en speelt voor de leerlingen. 
'Dit is de hoornklank, de bijzondere klank die ik vandaag heb meegenomen'. Wat voor bijzonder klanken kunnen jullie in het lokaal vinden?
Op een tafel liggen allerlei instrumenten die gebruikt mogen worden.

Observatie

Start:
De stoelen staan in de kring. Op een tafel in de hoek van het lokaal liggen instrumenten. Iris zit met haar hoorn op de grond aan de rand van de kring als de kinderen binnenkomen. Enkele kinderen lopen even naar de instrument tafel en gaan dan Iris. Anderen gaan direct op Iris af en beginnen te vragen. 

“Wat is dat?” “Hij lijkt net goud.” 
Een paar kinderen drukken op de ventielen ('de knoppen'). 
Een meisje haalt een flesje uit de hoornkoffer: “Wat is dat?'
Iris: “Dat is olie” 
Het meisje schudt het naast haar oor, ze lijkt te luisteren of het geluid maakt. 
Een meisje: “Heb je hem in de winkel gekocht?”
Jongen “Waar heb je hem gekocht?' 
Iris: “In Duitsland”

Er zit, hangt, staat een groepje van zo'n 10 kinderen om Iris heen, een aantal jongetjes gaat rondjes lopen om de tafel in het midden van de kring. De rest druppelt binnen en gaat in de kring zitten. 
Iris begint als alle kinderen binnen zijn zacht te spelen op haar hoorn en onmiddellijk gaan alle kinderen op hun plaats in de kring zitten. 

Iris legt uit: we gaan samen op avontuur. In het kort de regels.

Iris: Wie weet wat dit voor instrument is?
Kinderen: soort trompet; trombone?
Meisje: Een hoorn. 
Iris: wat goed. 
Meisje: Dat heb ik een keer op televisie gezien. 
Iris: waar is ie van gemaakt? Tikt met nagels op beker. 
Raden: van plastic? Van glas? 
Iris: soort metaal. Jongen: Net als ijzer!
Brim: Alles wat aan een magneet zit, dat blijft eraan hangen.
Iris: Begint met een K. Koper.
Jongen: Spiegelgoud

Iris:zal ik er nog een stukje op spelen?
Kinderen: Ja. Doen handen voor de oren.

Iris speelt, kinderen giechelen en doen elkaar na, alsof ze het hard vinden. 
Jongen: Doe 's op je hardst.
Iris blaast hard. Handen weer op oren. 
Dan heel zacht.

Iris doet soort spelletje, hoe er geluid uit komt. Kinderen uiten vermoedens: blazen, mond eromheen, zachtblazen en tegelijk de knoppen indrukken. Ryan komt aan wijzen: 'je moet zo doen' en wijst waar Iris op moet drukken. Meisje (Sharzad?):' ik zag dat je zo deed. ' knijpt haar lippen op elkaar. 


Iris: Deze klankt hoort echt bij mij. Welke bijzondere klank hoort bij jullie?
Brim: Ik heb een boekje over klanken.
Iris: Maar klanken kun je toch niet opschrijven?
Brim: …...
Jongen: Ja dat kan wel
Meisje: muzieknootjes
Iris laat bladmuziek zien: ja, wat ik speelde heb ik ook opgeschreven, kijk maar
Brim: dat stond er ook dus op. Mijn is onzichtbaar.


Iris: wat vinden jullie een bijzondere klank?
Ryan: een drumstel

Iris: Jullie mogen nu in het lokaal gaan zoeken naar een mooie klank. Je mag alles proberen. Maar ik wil een ding afspreken: je mag het niet te hard maken. 

Kinderen duiken direct op de tafel met instrumenten. Enkelen pakken direct iets, een klankstaaf of een trommel. 

Brim probeert eerst een guiro. Hij pakt het op en blaast in het onderste gat. De lucht kwam door het bovenste gat weer naar buiten en daarmee blaast hij dus zichzelf in het gezicht. Dan veegt hij langdurig over zijn gezicht, in zijn ogen en haren. Hij legt het terug op tafel en pakt een percussie instrumentje (dubbeltoon block?) en blaast ook daar doorheen. Legt het weer weg. Loopt verder om de tafel. Pakt een trommeltje en legt het weer weg. Bij een houten xylofoon blijft hij staan, speelt erop. Andere jongen komt erbij. Ze spelen samen. Brim geeft aanwijzingen: Als jij hier doet, doe ik hier. Ze spelen samen met allebei twee stokken. 

Aan de andere kant van de tafel slaat Dave met zijn stokken op een metalofoon. Andere kinderen slaan er ook op. Dave: blijf eraf. De kinderen gaan door en Dave wordt kwaad: wegwezen allemaal. Hij slaat nog harder. De toetsen springen op en neer. 

Alle instrumenten klinken door elkaar. Er ontstaat een geroezemoes van klanken. Niet hard, het mengt en vult het lokaal. De kinderen lijken heel geïnteresseerd. Kinderen blijven om de tafel heen hun instrumenten proberen. Enkelen zoeken een plekje in het lokaal op en proberen in rust hun trommel of klankstaven. De meesten onderzoeken rustig hoe hun instrument klinkt. Sommigen ruilen nog, anderen houden zicht bij hun eerste keuze. Dan nemen kinderen hun instrument mee naar de kring.

Brim: O, mag je hem meenemen? Brim en jongen tillen hun instrument naar de plek van Brim in de kring. De jongen gaat weer op zijn eigen plekje ergens anders zitten. 

Iris vraagt iedereen iets te vertellen over hun bijzondere klank. 
Wat heb jij?
Ryan: (klankstaven) Een soort piano.
Iris: hoe klinkt het?
Ryan: Ik weer niet hoe t klinkt. 
Iris: heb je het geprobeerd?
Ryan: ja, maar nu weet ik het nog niet?
Iris: laat maar horen. Ryan laat het horen
Iris: waar is het an gemaakt?
Ryan: plastic?
Iris: Ja. En er zit nog iets op.
Ryan: van glas
Iris: nee, metaal.

Bjorn en Sem hebben samen een xylofoon. Ze laten hun stokken heen en weer over de toetsen rollen. 'Hij lijkt op een piano, want hij heeft dit. Wijst de staven/toetsen aan. En hij gaat van laag naar hoog. Of van hoog naar laag. 
Er ontstaat een discussie over wat hoog en wat laag is. 
Iris: waarom denk je dat dat hoog is? 
Jongen, slaat op hoog: deze klinkt hard dus dat is laag. En deze is zacht dus die is hoog. Andere jongen: nee, andersom. Deze is laag en dat is hoog. 
Iris: Ik vind dat jullie allebei mooie ideeen erover hebben.

Lina heeft een guiro.
Iris: Wat is het?
Lina: een raket
Iris: kun je het laten horen?
Lina: Ja
Iris: doe maar
Lina schraapt zachtjes langs de ribbels
kinderen in de kring: een zaag!
Een zaagraket.

Luna komt met haar duimpiano naar de tafel. Houd het omhoog en tokkelt zachtjes
Iris: en als je hem op de tafel houdt? Ik houd hem vast en jij speelt erop.
Luna: nu is het hard;
Iris: hoe komt dat?
Luna: omdat ik hem vasthoud?
Luna speelt nu zelf met de tafel als klankkast. 

Macy heeft een rammelding met houten doppen
Macy rammelt zacht
Brim: Wow! Lijkt op botten

Liv vindt het lastig om stil te zitten. Vraagt steeds mijn aandacht, Brim vraagt haar ook een aantal keer (stop, hou op) op te houden met haar voeten op de xylofoon te gaan.

Brim en Sharzad willen samen iets spelen. Ze overleggen fluisterend. Dan zegt Brim luid: Gewoon wat doen! Ze spelen samen met de xylofoon en een shaker. 

Het rondje in de kring duurt enkele kinderen te lang. Sommigen laten zich op de grond vallen. Anderen draaien onrustig. Wie aan de beurt is, is wel heel enthousiast. De laatste kinderen komen niet meer aan de beurt. Die mogen volgende week als eerste. Het lijkt erop dat alle kinderen het jammer vinden dat de muziekles voorbij is. Veel willen graag helpen de spullen naar de klas van Patricia te brengen. Dat mag. Tot volgende week!

Reflectie

Het was heel leuk dat alle kinderen aan de beurt kwamen om iets te vertellen over hun instrument, maar het duurde wel lang!

Wat is het moeilijk om stil te zijn als je een mooi instrument hebt gekregen.... 
Het zou leuk zijn als we de volgende keer meer gaan bewegen. 

Het viel ons op dat kinderen willen samenspelen, dat willen we volgende week gaan uitbouwen. Ook de discussie over wat nou hoge tonen en lage tonen zijn is interessant om volgende keer mee verder te gaan!

Het lijkt het team leuk dat we ook een keer in kleine groepjes gaan werken met muziek, los van de klas.

02

Klankavontuur

dag 02
19 januari 2012
Vertellen over jouw klank
Toeval Gezocht on­der­zoekt as­pec­ten van de re­la­tie tus­sen kunst en le­ren. Ei­gen on­der­zoek, als op­dracht­ge­ver van on­der­zoek en sa­men­wer­king met we­ten­schap­pe­lijk on­der­zoek.